چه اتفاقی برای تیانگونگ-۱ ایستگته فضایی چینی افتاد
پایان نگران کننده ی سفرایستگاه فضایی "تیان گونگ-۱"
چه چیزی در انتظار ساکنین زمین است؟
ایستگاه فضایی چینی «تیانگونگ-۱» سرانجام روز دوشنبه وارد اتمسفر زمین شد و بخشی از قطعات سوخته شدۀ آن پس از عبور از جو در جنوب اقیانوس آرام فرود آمد. این در حالی است که برخی از کارشناسان سواحل برزیل در جنوب اقیانوس اطلس در نزدیکی شهرهای سائوپائولو و ریو دو ژانیرو را به عنوان محل احتمالی فرود قطعات این فضاپیما پیش‌بینی کرده بودند.
بنا بر اعلام مقامات چینی زمان ورود تیانگونگ-۱ به اتمسفر زمین در حدود ساعت ۸ و ۱۵ دقیقه بامداد دوشنبه ۱۳ فروردین به وقت پکن (۱۵ دقیقه نیمه شب به وقت گرینوویچ) بوده و بخش زیادی از این ایستگاه فضایی پس از ورود به جو سوخته شده است. پکن نیز روز جمعه گفته بود بعید است که قطعات بزرگی از این فضاپیما بتواند از جو عبور کرده و به سطح زمین برسد.
تیانگونگ-۱ که در زبان چینی به معنی «کاخ آسمانی» است، در آخرین روزهای سپتامبر ۲۰۱۱ (اوایل مهر ۱۳۹۰) به فضا پرتاب شد تا فعالیت‌های فضایی چین را به سطحی بالاتر ارتقا دهد. این ایستگاه برای مدتی کوتاه، میزبان دو فضانورد ازجمله نخستین بانوی فضانورد چین بود و پس‌ازآن به محملی برای آزمایش‌های روباتیک متعدد چین در فضا، به‌خصوص مانورهای اتصال خودکار فضاپیماها بدل شد.
عامل سقوط تیانگونگ چیست؟
سال ۲۰۱۶ (۱۳۹۵)، ارتباط مخابراتی با این ایستگاه قطع شد و به این ترتیب، مهندسان چینی کنترل تیانگونگ-۱ را از دست دادند. از ابتدا قرار بود این ایستگاه پس از پایان مأموریت خود که برای اواخر سال ۲۰۱۷ (پاییز ۱۳۹۶) برنامه‌ریزی شده بود، در سقوطی کنترل‌شده به درون اقیانوس آرام جنوبی شیرجه برود؛ اما با از دست رفتن کنترل، سرنوشت تیانگونگ-۱ در اختیار نیروهای آیرودینامیکی و اصطکاک با لایه‌های مختلف جو زمین قرار گرفت.
همه ماهواره‌ها و سازه‌هایی که در مدارهای نزدیک به زمین قرار دارند، اصطکاک اندکی را با لایه‌های فوقانی جو زمین تجربه می‌کنند. این اصطکاک، آرام‌آرام انرژی جنبشی ماهواره را هدر می‌دهد و از ارتفاع آن می‌کاهد؛ به همین دلیل مدار این اجرام هرازچندگاه باید اصلاح شود. مثال بارز آن، ایستگاه فضایی بین‌المللی است که با تکیه بر موتور کپسول‌های سرنشین‌دار و بدون‌سرنشین، مدار خود را اصلاح می‌کند.
شاید این پرسش برای شما پیش آمده است که چطور تیانگونگ توانسته است چند ماه بیشتر از پیش‌بینی‌ها در فضا دوام بیاورد. شاید باور نکنید، ولی مقصر «خورشید» است! چرخه ۱۱ ساله خورشید هم‌اکنون به وضعیت کمینه فعالیت خود نزدیک شده و تعداد لکه‌های خورشیدی به حداقل رسیده است؛ ازاین‌رو، فعالیت‌های مغناطیسی خورشید و تشعشعات فرابنفش سخت آن هم کاهش یافته است. با افت شدت این پرتوهای پرانرژی، لایه‌های فوقانی جو هم خنک و منقبض شده‌اند، درنتیجه با کاهش اصطکاک این لایه‌ها با تیانگونگ-۱ (و البته دیگر فضاپیماها)، ایستگاه فضایی چین به جای آن‌که در اواخر پاییز ۲۰۱۷ (۱۳۹۶) از مدار خارج شود، حدود ۴ ماه بیشتر عمر کرده است.
تیانگونگ کجا سقوط می‌کند؟
در حال حاضر، نمی‌توان پیش‌بینی کرد که تیانگونگ-۱ دقیقا در چه زمانی وارد جو می‌شود و روی چه مسیری سقوط می‌کند. تنها اطلاعاتی که پژوهشگران می‌توانند ارا ئه بدهند، بر اساس مدار فضاپیماست که ۴۲٫۸ درجه با استوا زاویه دارد و بنابراین، فضاپیما جایی بین عرض‌های جغرافیایی ۴۲٫۸ درجه شمالی و ۴۲٫۸ درجه جنوبی سقوط خواهد کرد. که در محدوده مشخص شده کشور ما نیز قرار دارد.
آیا خطری ما را تهدید می‌کند؟
با توجه به ساختار و ابعاد تیانگونگ-۱، بسیار بعید است که این فضاپیما بتواند به شکل یکپارچه به سطح زمین برسد و به احتمال فراوان، به قطعات متعددی تقسیم می‌شود که سخت‌ترین بقایای آن در محدوده‌ای بیضوی‌شکل به طول هزاران کیلومتر و عرض ده‌ها کیلومتر پراکنده می‌شود. با توجه به وسعت خشکی و دریاهای زمین در عرض‌های جغرافیایی مشخص‌شده و تراکم جمعیت، احتمال برخورد این قطعات با مناطق مسکونی زمین بسیار کم است.
جالب است بدانید که احتمال آسیب دیدن فردی در اثر برخورد با یکی از بقایای تیانگونگ-۱ حدود ۱۰ میلیون بار ضعیف‌تر از آسیب دیدن فردی بر اثر برخورد با صاعقه در طول یک سال است.
کارشناسان چنین برآورد کرده‌اند که یک روز قبل از ورود فضاپیما می‌توانند مسیر و زمان تقریبی ورود فضاپیما را تعیین کنند.
